14
- Ish haqining yakka tartibdagi koeffitsienti — tegishli oy uchun pensiyani hisoblash uchun qabul qilinadigan ish haqining aynan shu oy uchun pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori nisbati sifatida aniqlanadigan miqdor.
- Ish haqining yakka tartibdagi koeffitsienti (IKZ)dan pensionerning (yoki pensiya tayinlash uchun murojaat qilgan shaxsning) pensiyasini hisoblash uchun qabul qilinadigan ish haqini qayta hisoblab chiqish uchun foydalaniladi.
- Shaxsning IKZ, ishdagi mavjud tanaffuslaridan qatʻi nazar (pensiya tayinlash uchun murojaat qilgan shaxsning tanlashiga ko‘ra), mehnat faoliyatining oxirgi o‘n yili mobaynidagi istalgan ketma-ket oltmish oyidan har bir oyi uchun aniqlanadi, bunda shaxsning pensiyani hisoblash uchun qabul qilinadigan ish haqi tegishli oydagi pensiyani hisblashning bazaviy miqdoriga bo‘linadi va quyidagi formula bo‘yicha hisoblab chiqiladi:
IKZi = FZi / BVIPi, bunda:
IKZi — i oy uchun ish haqining yakka tartibdagi koeffitsienti;
FZi — i oy uchun ish haqi, so‘m;
BVIPi — i oy uchun pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori, so‘m;
- Qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda, yaʻni pensiya tayinlash uchun murojaat qilgan shaxs oltmish oydan kam ishlagan taqdirda yakka tartibdagi ish haqi koeffitsientlari uning tegishli oy uchun pensiyani hisoblash uchun qabul qilinadigan ish haqini aynan shu oydagi pensiyani hisoblashning bazaviy miqdoriga bo‘lish yo‘li bilan mavjud ish stajidan har bir oy uchun aniqlanadi.
- IKZ verguldan keyingi to‘rt belgili miqdordan iborat bo‘ladi.
- IKZni hisoblashda verguldan keyin to‘rt belgigacha yaxlit qilib hisoblanadi. Agar verguldan keyingi beshinchi belgi «5» ga teng va undan yuqori bo‘lsa, u holda to‘rtinchi belgi bir birlikka ko‘paytiriladi.
Misol. Ish haqining yakka tartibdagi koeffitsienti 5,62316 ni tashkil qildi. U yaxlit qilib hisoblangach — 5,6232 hosil bo‘ladi.
- Ish haqining yakka tartibdagi koeffitsientini qo‘llagan holda qayta hisoblab chiqilgan ish haqi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
PFZi= IKZi x BVIP, bunda:
PFZi — ish haqining yakka tartibdagi koeffitsientlarini qo‘llagan holda qayta hisoblab chiqilgan ish haqi;
BVIP — oldingi 12 oydagi pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori, so‘m.
- Pensiyani hisoblash uchun qabul qilinadigan o‘rtacha oylik ish haqi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
SZIP = Σ PFZi / 60, bunda:
Σ — summa belgisi shuni ko‘rsatadiki, pensiyani hisoblash uchun qabul qilinadigan o‘rtacha oylik ish haqini belgilashda ish haqining yakka tartibdagi koeffitsientini qo‘llagan holda pensiyani hisoblash uchun qayta hisoblab chiqilgan ish haqi miqdori, shaxsning ishdagi mavjud tanaffuslaridan qatʻi nazar, mehnat faoliyatining oxirgi o‘n yili mobaynidagi istalgan ketma-ket besh yilning tegishli oylari uchun jamlanishi kerak.
- Pensiyani hisoblash uchun qabul qilinadigan o‘rtacha oylik ish haqi bir tiyingacha yaxlit qilib hisoblanadi, yarim tiyindan kam summa esa tashlab yuboriladi.
- Pensiya ushbu Nizom joriy etilgungacha tayinlangan fuqarolarga pensiyani hisoblash uchun ish haqining yakka tartibdagi koeffitsientini qo‘llagan holda ish haqini qayta hisoblab chiqish mexanizmi qo‘llanmaydi.
- Pensiya miqdori ish haqining yakka tartibdagi koeffitsientini qo‘llagan holda quyidagi holatlarda murojaat qilingan sanada qayta hisoblab chiqiladi:
pensioner tomonidan pensiya miqdoriga taʻsir ko‘rsatadigan (ish staji yoki ish haqi to‘g‘risidagi va boshqa) qo‘shimcha hujjatlar taqdim etilganda;
pensiyaning bir turi pensiyaning boshqa turiga o‘tkazilganda;
boshqa davlatdan kelgan shaxsning, shu jumladan ilgari O‘zbekiston Respublikasidan ketgan shaxsning pensiya hujjatlari yig‘majildi hisobga qabul qilib olinganda, u pensiyani boshqa davlatda olganligi holatidan qatʻi nazar;
bitta boquvchining vafoti munosabati bilan boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasi olayotgan shaxsga ikkinchi boquvchisining vafoti munosabati bilan chin yetim sifatida boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasi rasmiylashtirilganda.
- 2011 yil 1 oktyabrgacha va undan keyin tayinlangan pensiyalarni hisoblash uchun qabul qilinadigan ish haqi quyidagi hollarda ish haqining yakka tartibdagi koeffitsientini qo‘llagan holda qayta hisoblab chiqilmaydi:
I va II guruhlar nogironlarining nogironlik guruhi o‘zgarganda yoki ularga pensiyalar to‘lash muddati uzaytirilganda;
boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasi olayotgan oila aʻzolari soni o‘zgarganda;
faxriy unvonlar uchun pensiyaga ustama haq va qo‘shimcha to‘lovlar belgilanganda;
boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasi oluvchiga ulush ajratilganda;
ilgari to‘xtatib qo‘yilgan pensiyalarni to‘lash tiklanganda;
pensioner O‘zbekiston Respublikasi doirasida doimiy yashash uchun boshqa tuman (shahar)ga ketganda.
Bunda oxirgi marta 2011 yil 1 oktyabrgacha qayta hisoblab chiqilgan pensiyalar miqdorlari O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari va qarorlariga binoan oshirishlarni hisobga olgan holda qayta hisoblab chiqiladi.
- O‘zbekiston Respublikasida doimiy yashaydigan xorijiy fuqarolar va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar uchun O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga yoki xalqaro shartnomalariga muvofiq pensiya olishga huquqi mavjud bo‘lgan taqdirda pensiyalar tayinlash uchun yashaydigan mamlakatida olingan ish haqi qabul qilinadi.
Ish haqining yakka tartibdagi koeffitsientlarini qo‘llash maqsadida xorijiy fuqaroning va fuqaroligi bo‘lmagan shaxsning yashayotgan mamlakatida tegishli oy uchun hisoblab chiqilgan har oylik ish haqi ko‘rsatib o‘tilgan ish haqi, agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalarida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, hisoblab chiqilgan oyning 15-sanasidagi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan xorijiy valyutaning so‘mga nisbatan kursi bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi milliy valyutasiga o‘tkaziladi.
- O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari va qarorlari bilan ish haqi, pensiyalar va ijtimoiy nafaqalar miqdorlari oshirilgan taqdirda, ilgari tayinlangan barcha pensiyalar miqdorlari ushbu farmonlar va qarorlarda nazarda tutilgan shartlarga muvofiq oshiriladi (qayta hisob-kitob qilinadi).
- O‘zbekiston Respublikasida pensiyani hisoblashning bazaviy miqdorining belgilangan miqdorlari ushbu Nizomga 1-ilovada keltirilgan.
- Pensiyani hisoblash uchun qabul qilinadigan ish haqini ish haqining yakka tartibdagi koeffitsientlarini qo‘llagan holda qayta hisoblab chiqishga misol ushbu Nizomga 2-ilovada keltirilgan.
Pensiyani hisoblash uchun qabul qilinadigan amaldagi ish haqini ish haqining yakka tartibdagi
koeffitsientlarini qo‘llagan holda qayta hisoblab chiqish tartibi to‘g‘risidagi nizomga
1-ILOVA
O‘zbekiston Respublikasida belgilangan pensiyani hisoblashning bazaviy
MIQDORLARI
|
O‘zgartirishlar sanasi va davri |
Belgilangan pensiyani hisoblashning |
|
So‘mlarda: |
|
|
01.01.1973 yildan |
70,00 |
|
01.01.1992 yildan |
350,00 |
|
01.03.1992 yildan |
(350,00 + 550,00) / 2 = 450,00 |
|
01.04.1992 yildan |
550,00 |
|
01.07.1992 yildan |
1000,00 |
|
01.09.1992 yildan |
1250,00 |
|
01.10.1992 yildan |
2000,00 |
|
01.01.1993 yildan |
2500,00 |
|
01.04.1993 yildan |
3000,00 |
|
01.06.1993 yildan |
7500,00 |
|
01.07.1993 yildan |
11250,00 |
|
01.09.1993 yildan |
13500,00 |
|
01.11.1993 yildan |
16200,00 |
|
So‘m-kuponlarda: |
|
|
01.12.1993 yildan |
24300,00 |
|
01.01.1994 yildan |
30000,00 |
|
01.03.1994 yildan |
45000,00 |
|
01.06.1994 yildan |
70000,00 |
|
O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutasida (so‘m): |
|
|
01.07.1994 yildan |
70,00 |
|
01.08.1994 yildan |
100,00 |
|
01.03.1995 yildan |
150,00 |
|
01.09.1995 yildan |
250,00 |
|
01.04.1996 yildan |
400,00 |
|
01.09.1996 yildan |
550,00 |
|
01.12.1996 yildan |
600,00 |
|
01.07.1997 yildan |
750,00 |
|
01.07.1998 yildan |
1100,00 |
|
01.01.1999 yildan |
1320,00 |
|
01.08.1999 yildan |
1750,00 |
|
01.08.2000 yildan |
2450,00 |
|
01.08.2001 yildan |
3430,00 |
|
01.04.2002 yildan |
3945,00 |
|
01.08.2002 yildan |
4535,00 |
|
01.05.2003 yildan |
5440,00 |
|
01.08.2004 yildan |
6530,00 |
|
01.05.2005 yildan |
7835,00 |
|
01.10.2005 yildan |
9400,00 |
|
01.07.2006 yildan |
10800,00 |
|
01.11.2006 yildan |
12420,00 |
|
01.08.2007 yildan |
15525,00 |
|
01.11.2007 yildan |
(15525,00 + 18630,00) / 2 = 17077,50 |
|
01.12.2007 yildan |
18630,00 |
|
01.04.2008 yildan |
20865,00 |
|
01.09.2008 yildan |
25040,00 |
|
01.11.2008 yildan |
(25040,00 + 28040,00) / 2 = 26540,00 |
|
01.12.2008 yildan |
28040,00 |
|
01.08.2009 yildan |
33645,00 |
|
01.12.2009 yildan |
37680,00 |
|
01.08.2010 yildan |
45215,00 |
|
01.12.2010 yildan |
49735,00 |
|
01.08.2011 yildan |
57200,00 |
|
01.12.2011 yildan |
62920,00 |
|
01.08.2012 yildan |
72355,00 |
|
01.12.2012 yildan |
79590,00 |
|
01.08.2013 yildan |
(79590,00 + 91530,00) / 2 = 85560,00 |
|
01.09.2013 yildan |
91530,00 |
|
01.12.2013 yildan |
(91530,00 + 96105,00) / 2 = 93817,50 |
|
01.01.2014 yildan |
96105,00 |
|
01.09.2014 yildan |
107635,00 |
|
01.12.2014 yildan |
(107635,00 + 118400) / 2 = 113017,50 |
|
01.01.2015 yildan |
118400,00 |
|
01.09.2015 yildan |
130240,00 |
|
01.10.2016 yildan |
149775,00 |
|
01.12.2017 yildan |
172240,00 |
|
01.07.2018 yildan |
(172240,00 + 184300,00) / 2 = 178270,00 |
|
01.08.2018 yildan |
184300,00 |
|
01.11.2018 yildan |
202730,00 |
Misol:
- Erkak kishi 2011 yil 12 aprelda 60 yoshga to‘lgach pensiya tayinlash uchun murojaat qildi va uning oxirgi o‘n yil mobaynida mehnat faoliyatining 5 yillik davri uchun 2006 yil may — 2011 yil aprel oylari tanlandi.
- Pensiya tayinlanishidan oldingi 12 oy uchun o‘rtacha pensiyani hisoblashning bazaviy miqdorini aniqlaymiz.
O‘rtacha pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori = (37680 so‘m (2010 yil aprel — iyuldagi pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori) * 4 + 45215 so‘m (2010 yil avgust — noyabrdagi pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori) * 4 + 49735 so‘m (2010 yil dekabr — 2011 yil martdagi pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori) * 4) / 12 = 44210,0 so‘m.
- Ish haqi to‘g‘risidagi maʻlumotlar asosida (maʻlumotnoma bo‘yicha) ish haqining yakka tartibdagi koeffitsientlarini va har bir oy uchun hisoblab chiqilgan ish haqini aniqlaymiz:
|
Davrlar |
Pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori |
Pensiyalarni hisoblash uchun qo‘llaniladigan ish haqi |
Ish haqining yakka tartibdagi koeffitsienti |
O‘rtacha pensiyani hisoblashning bazaviy miqdori |
Qayta hisoblab chiqilgan ish haqi |
|
1 |
2 |
3 |
4 (3/2) |
5 |
6 (4*5) |
|
2006 yil |
|||||
|
May |
9 400 |
72 000 |
7,6596 |
44 210,0 |
338 630,92 |
|
Iyun |
9 400 |
123 400 |
13,1277 |
44 210,0 |
580 375,62 |
|
Iyul |
10 800 |
82 800 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Avgust |
10 800 |
82 800 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Sentyabr |
10 800 |
82 800 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Oktyabr |
10 800 |
82 800 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Noyabr |
12 420 |
95 220 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Dekabr |
12 420 |
95 220 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Jami: |
2 952 675,40 |
||||
|
2007 yil |
|||||
|
Yanvar |
12 420 |
95 220,00 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Fevral |
12 420 |
95 220,00 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Mart |
12 420 |
95 220,00 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Aprel |
12 420 |
95 220,00 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
May |
12 420 |
125 500,00 |
10,1047 |
44 210,0 |
446 728,79 |
|
Iyun |
12 420 |
145 600,00 |
11,7230 |
44 210,0 |
518 273,83 |
|
Iyul |
12 420 |
95 220,00 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Avgust |
15 525 |
119 025,00 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Sentyabr |
15 525 |
119 025,00 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Oktyabr |
15 525 |
119 025,00 |
7,6667 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Noyabr |
17 077,50 |
130 930,00 |
7,6668 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Dekabr |
18 630 |
144 025,00 |
7,7308 |
44 210,0 |
338 944,81 |
|
Jami: |
4 354 450,72 |
||||
|
2008 yil |
|||||
|
Yanvar |
18 630 |
144 025 |
7,7308 |
44 210,0 |
341 778,67 |
|
Fevral |
18 630 |
144 025 |
7,7308 |
44 210,0 |
341 778,67 |
|
Mart |
18 630 |
144 025 |
7,7308 |
44 210,0 |
341 778,67 |
|
Aprel |
20 865 |
161 308 |
7,7310 |
44 210,0 |
341 787,51 |
|
May |
20 865 |
185 425 |
8,8869 |
44 210,0 |
392 889,85 |
|
Iyun |
20 865 |
224 560 |
10,7625 |
44 210,0 |
475 810,13 |
|
Iyul |
20 865 |
161 308 |
7,7310 |
44 210,0 |
341 787,51 |
|
Avgust |
20 865 |
161 308 |
7,7310 |
44 210,0 |
341 787,51 |
|
Sentyabr |
25 040 |
194 500 |
7,7676 |
44 210,0 |
343 405,60 |
|
Oktyabr |
25 040 |
194 500 |
7,7676 |
44 210,0 |
343 405,60 |
|
Noyabr |
26 540 |
208 400 |
7,8523 |
44 210,0 |
347 150,18 |
|
Dekabr |
28 040 |
208 400 |
7,4322 |
44 210,0 |
328 577,56 |
|
Jami: |
4 281 937,45 |
||||
|
2009 yil |
|||||
|
Yanvar |
28 040 |
208 400 |
7,4322 |
44 210,0 |
328 577,56 |
|
Fevral |
28 040 |
208 400 |
7,4322 |
44 210,0 |
328 577,56 |
|
Mart |
28 040 |
208 400 |
7,4322 |
44 210,0 |
328 577,56 |
|
Aprel |
28 040 |
208 400 |
7,4322 |
44 210,0 |
328 577,56 |
|
May |
28 040 |
245 600 |
8,7589 |
44 210,0 |
387 230,97 |
|
Iyun |
28 040 |
297 852 |
10,6224 |
44 210,0 |
469 616,30 |
|
Iyul |
28 040 |
208 400 |
7,4322 |
44 210,0 |
328 577,56 |
|
Avgust |
33 645 |
251 500 |
7,4751 |
44 210,0 |
330 474,17 |
|
Sentyabr |
33 645 |
251 500 |
7,4751 |
44 210,0 |
330 474,17 |
|
Oktyabr |
33 645 |
251 500 |
7,4751 |
44 210,0 |
330 474,17 |
|
Noyabr |
33 645 |
251 500 |
7,4751 |
44 210,0 |
330 474,17 |
|
Dekabr |
37 680 |
282 400 |
7,4947 |
44 210,0 |
331 340,69 |
|
Jami: |
4 152 972,45 |
||||
|
2010 yil |
|||||
|
Yanvar |
37 680 |
282 400 |
7,4947 |
44 210,0 |
331 340,69 |
|
Fevral |
37 680 |
282 400 |
7,4947 |
44 210,0 |
331 340,69 |
|
Mart |
37 680 |
282 400 |
7,4947 |
44 210,0 |
331 340,69 |
|
Aprel |
37 680 |
282 400 |
7,4947 |
44 210,0 |
331 340,69 |
|
May |
37 680 |
312 500 |
8,2935 |
44 210,0 |
366 655,64 |
|
Iyun |
37 680 |
365 800 |
9,7081 |
44 210,0 |
429 195,10 |
|
Iyul |
37 680 |
282 400 |
7,4947 |
44 210,0 |
331 340,69 |
|
Avgust |
45 215 |
325 456 |
7,1980 |
44 210,0 |
318 223,58 |
|
Sentyabr |
45 215 |
325 456 |
7,1980 |
44 210,0 |
318 223,58 |
|
Oktyabr |
45 215 |
325 456 |
7,1980 |
44 210,0 |
318 223,58 |
|
Noyabr |
45 215 |
325 456 |
7,1980 |
44 210,0 |
318 223,58 |
|
Dekabr |
49 735 |
375 256 |
7,5451 |
44 210,0 |
333 568,87 |
|
Jami: |
4 059 017,36 |
||||
|
2011 yil |
|||||
|
Yanvar |
49 735 |
375 256 |
7,5451 |
44 210,0 |
333 568,87 |
|
Fevral |
49 735 |
375 256 |
7,5451 |
44 210,0 |
333 568,87 |
|
Mart |
49 735 |
375 256 |
7,5451 |
44 210,0 |
333 568,87 |
|
Aprel |
49 735 |
375 256 |
7,5451 |
44 210,0 |
333 568,87 |
|
Jami: |
1 334 275,48 |
||||
|
Hammasi: |
21 135 328,86 |
||||
- Pensiyani hisoblash uchun qabul qilinadigan o‘rtacha oylik ish haqini hisoblab chiqamiz:
Pensiyani hisoblash uchun o‘rtacha oylik ish haqi = 21 135 328,86 so‘m/60 = 352 255,48 so‘m.
Orqaga